مقدمه
عسل عمدتاً از آب و کربوهیدرات ها (حدود 96٪) و درصد کمی از اسیدهای آمینه، آنزیم ها، مواد معدنی، پلی فنول ها (فلاونوئیدها، اسیدهای فنولیک)، اسید اسکوربیک، مواد کاروتنوئید مانند، اسیدهای آلی و چندین ترکیب دیگر تشکیل شده است. موضوع مورد بررسی این مقاله، پلی فنول ها، ماده موثره دارویی عسل ها است. پلی فنل ها مهم ترین گروه متابولیت های ثانویه گیاهی هستند و ساختار شیمیایی آنها از مولکول های فنلی ساده تا پلیمرهای با وزن مولکولی بالا تقریباً 30000 دالتون است. همه پلی فنل ها حداقل یک گروه هیدروکسیل دارند که به یک حلقه معطر در مولکول متصل است و در گیاهان عمدتاً توسط مسیرهای شیکیما و استات بیوسنتز می شوند.به طور کلی، پلی فنل ها جدا از توانایی آنها در رنگ دادن به گیاهان، دارای ویژگی های متفاوتی نیز هستند عملکردهایی که شامل توانایی ضد میکروبی، ضد قارچی، آنتی اکسیدانی و کلاته سازی فلزات سنگین سمی در گیاهان است. علاوه بر این، بسیاری از رنگ‌ها، طعم و مزه غذاها و نوشیدنی‌های گیاهی با وجود پلی فنول‌ها مرتبط است. از آنجایی که عسل یک محصول غذایی است که از شهد گیاهی یا ترشحات گیاهی به دست می آید، منبع عالی پلی فنول های مختلف است.
پلی فنل های عسل ، به ویژه فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک، نقش مهمی به عنوان آنتی اکسیدان دارند و عسل به عنوان منبع مهم این ترکیبات در نظر گرفته می شود.وجود و غلظت پلی فنل عسل می تواند بسته به منبع گل، شرایط جغرافیایی و آب و هوایی متفاوت باشد. در نتیجه، پلی فنل عسل به عنوان نشانگر گل برای احراز هویت گیاه شناسی عسل های تک گل پیشنهاد شده اند.
معرفی
پلی فنول ها به دو گروه فلاونوئیدها (فلاونول ها، فلاون ها، فلاونول ها، فلاونون ها، آنتوسیانیدین، کالکون ها و ایزوفلاون ها) و غیر فلاونوئیدها (اسیدهای فنولیک) تقسیم شوند. همه این ترکیبات اغلب محصول متابولیسم ثانویه گیاه هستند و با حضور گروه های فنلی متعدد که با ساختارهای کم و بیش پیچیده همراه هستند مشخص می شوند. در شکل زیر رایج ترین پلی فنول عسل نشان داده شده است.
| فلاونوئیدها | فنولیک اسید ها |
| آپیجنین | بنزوئیک اسید |
| جنیستئین | کافئیک اسید |
| فینوسمبرین | پی کوماریک اسید |
| کریزین | گالیک اسید |
| کوئرستین | وانیلیک اسید |
| کائمفرول | سیرینجیک اسید |
| گالانجین | کلروژنیک اسید |
| لوتئولین | |
| پینوبانکسین |
پلی فنول های شناسایی شده در عسل های اقاقیا، توالنگ، درخت توت فرنگی، مانوکا، کاج، خلنگ، رزماری، شبدر، آویشن، مرکبات، اکالیپتوس، لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا را که در این بررسی ذکر شده است،می توان در جدول زیر مقایسه کرد.
| فلاونوئید ها | فرمول شیمیایی | عسل حاوی فلانوئید |
| آپیجنین | C15H10O5 | اقاقیا، توالنگ، درخت توت فرنگی |
| کاتچین | C15H14O6 | توالنگ، کاج |
| کریزین | C15H10O4 | مانوکا، اقاقیا ، توالنگ، خلنگ،درخت توت فرنگی، رزماری، اکالیپتوس |
| گالانجین | C15H10O5 | مانوکا،اقاقیا،درخت توت فرنگی،خلنگ |
| جنیستئین | C15H10O5 | اقاقیا |
| ایزورامنتین | C16H12O7 | مانوکا |
| کائمفرول | C15H10O6 | مانوکا، اقاقیا، توالنگ، درخت توت فرنگی، آویشن، رزماری، اکالیپتوس |
| لوتئولین | C15H10O6 | مانوکا، اقاقیا، توالنگ، درخت توت فرنگی، آویشن، رزماری، اکالیپتوس |
| میریستین | C15H10O8 | اقاقیا ، خلنگ، آویشن، اکالیپتوس |
| پینوبانکسین | C15H12O5 | مانوکا، اقاقیا، درخت توت فرنگی، رزماری، اکالیپتوس |
| پینوکمبرین | C15H12O4 | مانوکا، اقاقیا، درخت توت فرنگی، رزماری، اکالیپتوس |
| کوئرستین | C15H10O7 | مانوکا، اقاقیا، شبدر، آویشن، اکالیپتوس |
| روتین | C27H30O16 | درخت توت فرنگی |
| اسیدهای فنولیک | فرمول شیمیایی | عسل حاوی اسید فنولیک |
| آبسیزیک اسید | C15H20O4 | درخت توت فرنگی |
| هیدروکسی سینامیک اسید | C9H8O3 | توالنگ |
| کافئیک اسید | C9H8O4 | مانوکا،اقاقیا، توالنگ، آویشن، اکالیپتوس، لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا، مرکبات |
| کلروژنیک اسید | C16H18O9 | اقاقیا، خلنگ، آویشن، مرکبات |
| سینامیک اسید | C9H8O2 | توالنگ، درخت توت فرنگی، شبدر، خلنگ، آویشن، مرکبات |
| الاژیک اسید | C14H6O8 | خلنگ |
| فرولیک اسید | C10H10O4 | مانوکا، اقاقیا، خلنگ، آویشن، اکالیپتوس، لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا، مرکبات |
| گالیک اسید | C7H6O5 | مانوکا، اقاقیا، توالنگ،خلنگ، آویشن، کاج، اکالیپتوس، لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا، مرکبات |
| پی کوماریک اسید | C9H8O3 | مانوکا، اقاقیا، توالنگ، خلنگ، آویشن، رزماری، کاج، اکالیپتوس، لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا، مرکبات |
| پی هیدروکسی بنزوئیک اسید | C7H6O3 | شبدر، خلنگ، اکالیپتوس لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا |
| پروتوکاتچوئیک اسید | C7H6O4 | خلنگ ، کاج ، اکالیپتوس لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا |
| سیناپیک اسید | C11H12O5 | خلنگ |
| سیرینگیک اسید | C9H10O5 | مانوکا، اقاقیا، توالنگ، درخت توت فرنگی، خلنگ، آویشن، اکالیپتوس لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا، مرکبات
|
| وانیلیک اسید | C8H8O4 | اقاقیا، شبدر، اکالیپتوس ،لیموترش، شاه بلوط، اسطوخودوس، پرتقال، آفتابگردان، کلزا |
پلی فنول های عسل با خواص دارویی آنتی اکسیدانی شناخته شده اند . ماده مؤثره دارویی که در فعالیت آنتی اکسیدانی عسل نقش اصلی را ایفا می کند ترکیبات فنلی هستند که با آزاد کردن هیدروژن از گروه های هیدروکسیلی خود، رادیکال های آزاد را تثبیت می کنند. خواص دارویی پلی فنول عسل در فعالیت آنتی اکسیدانی به میزان زیادی به ساختار شیمیایی فلاونوئیدها مرتبط است. ماده مؤثره دارویی موجود در پلی فنول عسل که در سلامت قلب و عروق، فشار خون، پیشگیری از آسیب ناشی از پراکسیداسیون لیپیدی کم چگالی ، اثر گذار است، فلاونوئیدها هستند. سایر جنبه های درمانی پلی فنول عسل عبارتند از محافظت از مخاط معده، مخاط کبد، ضدالتهاب و رفتار ضدنئوپلازیک، فعالیت ضد میکروبی ( ازجمله مهار انتخابی برخی ویروس های ایمنی مانند HIV-1 و HIV-2) و اثرات بیوشیمایی که روی آنزیم ها و هورمون ها دارند. درک بیوشیمی و خواص دارویی فلاونوئیدها، خواص ضد ویروسی جالب آنها را برجسته می کند. امروزه در پزشکی از فلاونوئید شیمیایی خالص در درمان های بیماری خاص، اثر بخشی در مهار برخی آنزیم ها، از بین بردن رادیکال های آزاد و شبیه سازی رفتار هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی استفاده می شود.
محصولات زنبور عسل دارای خواص دارویی ضد ویروسی از جمله مهار فعال شدن ویروس HIV-1 هستند. تصور می شود که این غیر فعال شدن ویروسی به دلیل ماده مؤثره دارویی ترکیبات کریزین، آکاستین و آپیژنین باشد. سایر خواص دارویی فرآورده های زنبور عسل که گزارش شده است شامل خواص ضد زخم و ضد باکتریایی آن ها می باشد که ماده موثره دارویی آن از وجود فلاونوئیدهایی مانند گالانژین و کوئرستین به دست می آید. در واقع توجه به این نکته مهم است که همه خواص ضد میکروبی را نمیتوان به پلی فنل ها نسبت داد چون به غیر از پلی فنول ها عوامل ضد میکروبی دیگری مانند متیل گلی اوکسال ( در عسل مانوکا) هیدروژن پراکسید ، دفنسین زنبور عسل در عسل وجود دارد و به طور متناقض عسل هایی با پروفایل های فنلی یکسان می توانند دارای فعالیت ضد باکتریایی باشند یا کاملا فاقد هرگونه فعالیت باشند.
شکل زیر خواص دارویی پلی فنول عسل را نشان می دهد.
نتیجه گیری
دانشمندان فوایدی را برای سلامتی مرتبط با مصرف مواد غذایی غنی از پلی فنول ها مورد بحث قرار دادند و پیشنهاد کردند که وجود مواد پلی فنولی در یک رژیم غذایی متعادل بسیار ارزشمند است. آنها همچنین پیشنهاد کردند همانطور که مقادیر توصیه شده مصرف روزانه RDI برای اکثر ریز مغذی ها مانند ویتامین ها وجود دارد، ارزیابی RDI ها برای پلی فنول های مختلف در غذا نیز در آینده نه چندان دور امکان پذیر خواهد بود. در واقع عسل، بره موم و ژل رویال به دلیل پتانسیل آنتی اکسیدانی بالا و خواص دارویی ضد التهابی مرتبط با وجود ماده مؤثره دارویی اسید گالانژین، اسید کافئیک، فن اتیل استرها و کریزین از جمله غذاهایی هستند که دارای خاصیت عملکردی هستند. عسل زنبورداران با تهیه عسل های باکیفیت و انبار داری مناسب و نحوه تولید کاملا بهداشتی و کنترل شده سعی بر آن دارد که خاصیت ماده مؤثره دارویی عسل از بین نرود تا شما بتوانید با مصرف روزانه عسل های زنبورداران یک رژیم غذایی ارزشمند داشته باشید.
سالم باشید
